İnsan klonlamaya neden karşı çıkılıyor?

On yıl önce insan klonlaması konusuna çılgınlık olarak bakılıyordu.

Son yıllarda ise ABD’li bilim adamları tarafından terapötik klonlamada (Terapötik klonlama: Üreme amacı olmaksızın, somatik hücre çekirdeğinin nukleusu çıkarılmış bir yumurtaya sokularak, pluripotensi özelliğinden faydalanmak üzere embriyonik kök hücre hattı oluşturmak üzere klonlama yapılması.) son gelişmelere rağmen, konu çok az siyasi ilgi görmüştür. Fakat CRISPR (DNA dizilimleri kümesi) ve mitokondriyal değişim konusunda devam eden kavgaların gösterdiği gibi, genetik mühendisliği ve embriyo deneyleri etiği ile ilgili temel tartışmalardan bazıları hala devam etmekte.

Biyoetik Konseyi üyelerinden oluşan bir biyoetik grubu olan “Witherspoon Council on Ethics” ve “Integrity of Science” dergisilerinde yayınlanan rapora göre hem üreme, hem de terapötik klonlamanın yasaklanması isteniyor. Raporun iddia ettiği, terapötik ve üreme klonlama arasındaki ayrım yanıltıcıdır, çünkü klonlanmış bir embriyonun oluşturulması her zaman bir üreme eylemidir – embriyo klonlandığı kaynağın soyu olan yeni bir organizmadır.

Bazı akademisyenler, radikal üreme özerkliğinin bir alıştırması olarak klonlamayı savundukları halde, kamuoyu her zaman üretken klonlamaya karşı çıkıyor. Ancak, çocukların çıkarlarının, ebeveyn adaylarının özgürlük çıkarlarını ile dengelendiği bir zaman olursa, insan klonlaması söz konusudur. Klonlamanın yol açtığı tıbbi riskler iyi bilinmektedir ve klonlamanın ilk deneysel kullanımı, yaratılan çocuklar için haksız riskler doğuracaktır.

Güvenlik ile ilgili endişelerin ötesinde, klonlamanın Üremeyi bir üretim sürecine dönüştürme biçimine daha derin ahlaki itirazlar vardır. Bu, Kerry Lynn Macintosh gibi ahlakçıların önerdiği gibi, klonlamanın kaçınılmaz olarak ‘arızalı ürünler’ üreteceği yanlış bir argüman değildir. Aksine, nesiller arasındaki ilişkinin, potansiyel ebeveynlerin, çocukların, koşulsuz olarak sevilmek yerine, şekillendirilecek ve kontrol edilecek, kabul edilecek veya reddedilecek ürünler olarak görmeye gelecekleri bir argümandır.

ABD Kongresi’nde önerilen klonlama yasalarından bazıları, klonlanmış embriyoların bir kadının rahmine transferini yasaklıyor. Ancak Gilbert Meilaender’ın 2002’de belirttiği gibi, bu tür yasalar “yıkımı yasalarca zorunlu kılınan bir insan sınıfı yaratır”. Onları yok etme amacı ile insan embriyoları oluşturmak, IVF (In Vitro Fertilizasyon = Klasik tüp bebek işlemi) sırasında meydana gelen embriyoların kazara imha edilmesi veya kök hücreli araştırma için yapılan imha daha da problemli hale geliyor. Oldukça fazla tartışmaya sahip bir konu olmuştur.

İnsan yumurta hücrelerinin tedarik edilmesi, insan klonlama araştırması için bir başka ciddi ahlaki problemdir. Yumurta toplama prosedürleri, kadınlar için sağlık riskleri oluşturur ve kadın yumurtalarına ödeme yapılması riski, kendilerini riske maruz bırakmak için baskı altında hissedebilecek kişilerin sömürülmesine neden olabilir.

Bazı etik uzmanlar, oosit (olgunlaşma devresinden önceki dişi cinsiyet hücresi) tazminatının gereksiz bir teşvik sağlama ihtimalinin düşük olduğunu ve “oosit alımıyla ilgili zaman, uygunsuzluk ve rahatsızlığın tazminatının oositlerin kendi ödemelerinden ayırt edilebileceğini ve olması gerektiğini” ileri sürdüler. Ancak klonlama yapan araştırmacılar, ödemenin yokluğunda, araştırmaları için yumurta sağlamak isteyen yeterli sayıda kadın bulamadıklarını biliyorlar. Açıkça görülüyor ki para, yumurta toplama prosedürlerine katılmak istemeyen kadınları teşvik ediyor, bu da araştırmacıların kadınlara oositleri ödeyebilmelerini kısıtlayan yasaları yeniden düzenlemeye çalıştıklarını açıklıyor

Bununla birlikte, biyomedikal araştırma için klonlamanın yol açtığı etik ikilemden çıkmanın bir yolu var gibi görünüyor: ilk olarak 2007’de geliştirilen insan kaynaklı pluripotent kök (iPS) hücreleri, embriyoların imhasına dayanmayan umut verici bir alternatif sunuyor. Ancak bu keşiften sonra klonlama araştırması devam etti ve birçok bilim adamı ve etik uzmanı iPS hücrelerinin klonlama ve diğer embriyonik kök (ES) hücre araştırması biçimlerinin yerini alamayacağını savundu, çünkü hangi hücre türlerinin işe yarayacağı belli değil.

Tabii ki, hem klonlama hem de diğer hücre yeniden programlama biçimlerini takip etmek, etik bir sorun olmasaydı makul olurdu. Ancak klonlama ıPS hücrelere göre bazı avantajlar sunsa bile, karşılaştırılabilir bir alternatifin bulunması klonlamaya izin vermek için durumu zayıflatır. Her türlü insan klonlama yasağı, kişiselleştirilmiş rejeneratif tıbbın affedilmesi anlamına gelmez, ancak en kötü ihtimalle, bu alandaki ilerlemenin yasak olmadan olacağından daha yavaş olabileceği anlamına gelir.

Ayrıca, her iki araştırma hattını takip etmenin sebepleri de artırılabilir. Klonlama yoluyla yaratılanlar da dahil olmak üzere mevcut ES hücre hatları kullanılarak, bilim adamları iki tip hücre hattının etkinliğini karşılaştırmaya devam edebilirken, yeniden programlama temel mekanizmalarının çalışmaları yine hayvan modelleri kullanılarak yapılabilir.

ABD, yardımcı üreme teknolojilerine (ART) yönelik politikalarında çok uzun zamandır diğer ülkelerin gerisinde kalmıştır. İnsan klonlama yasağı elbette kapsamlı bir ART politikası değildir ve mitokondriyal replasman, gelecek nesil doğum öncesi genetik tarama ve genetik modifikasyon gibi gelişen teknolojilerin tümü ABD’de daha fazla dikkat çekmeyi hak etmektedir. Fakat nihayet ulusal bir klonlama politikası oluşturmak, ART’ın ortaya çıkardığı ahlaki ve sosyal meseleleri hak ettikleri ciddiyetle ele alma yolunda önemli bir adım olacaktır.