Neden kanımız kırmızı iken damarlarımız mavi renktedir?

[Tolga A.]

Vücut dışındaki kanı gördüğünüzde kırmızı, damarlar ise mavidir, peki neden?

İnsan kanı, Hemoglobin protein aktivitesinden (dolaşım sisteminiz boyunca oksijen taşıması açısından çok önemi olan ve hem olarak adlandırılan kırmızı renkli bir bileşik) dolayı kırmızıdır.

Hem, oksijen taşıyan bir demir atomundan oluşur. Bu molekül, oksijeni akciğerlerden vücudun diğer bölümlerine taşır.

Kimyasallar, yansıttıkları ışığın dalga boylarına dayanarak gözlerimize özel renkler gösterirler. Oksijene bağlı hemoglobin mavi-yeşil ışığı emer, bu da gözlerimize yansıyan kırmızı-turuncu ışık, kırmızı görünür.

Bu yüzden oksijen demire bağlandığında kan, parlak kiraz kırmızısı rengine dönüşür. Oksijen bağlı olmadan, kan koyu kırmızı bir renktir.

Potansiyel olarak ölümcül bir gaz olan karbon monoksit (CO), oksijenden 200 kat daha güçlü bir bağ ile heme bağlanabilir. CO, oksijenin yerinde olursa, hemoglobine bağlanamaz ve bu da ölüme sebep olabilir. (Örneğin; Soba zehirlenmeleri)

Bazen kan cildimiz boyunca mavi görünebilir. Damarlarımızda kanın mavi olduğunu duymuş olabilirsiniz. Çünkü; akciğerlere geri döndüğünde oksijen eksikliği vardır. Ama bu yanlış; insan kanı asla mavi değildir.

Damarların mavimsi rengi sadece bir optik yanılsamadır. Mavi ışık, kırmızı ışık kadar dokuya nüfuz etmez. Kan damarı yeterince derin olursa, gözleriniz, kırmızı dalga boylarında kanın kısmi emiliminden dolayı kırmızı yansıyan ışıktan daha fazla mavi görür. Fakat hayvan dünyasında başka yerlerde mavi kan elbette bulunmaktadır. Kalamar ve at nalı yengeçleri gibi hayvanlarda yaygındır; kanı oksijen taşımak için bir bakır (Cu) atomu içeren, hemosiyanin denilen bir kimyasal maddeye dayanır. Diğer hayvanlarda da yeşil, açık ve hatta mor kan görülür. Bu farklı kan türlerinin her biri, kullandığımız hemoglobin yerine oksijeni taşımak için farklı bir molekül kullanır.

Zamanla, kırmızıya dökülen dökülen kan, kurudukça daha koyu ve koyulaşır ve hemoglobin, methemoglobin adı verilen bir bileşiğe ayrılır. Zaman geçtikçe, kurutulmuş kan değişmeye devam eder, hemichrome denen başka bir bileşik sayesinde daha da karanlıklaşır. Bu sürekli kimyasal ve renk değişimi, adli bilim adamlarının bir suç mahallinde bir kan damlasının kalma zamanını belirlemesine izin verir.

Referans

sciencealert.com/the-blood-in-your-veins-isn-t-actually-blue-here-s-why