Nötrino keşfi, yeni bir tür astronomi başlattı.

[Tolga A.]

Nötrino olarak adlandırılan gizemli paracıklar sürekli uzaydan dünyaya doğru ilerlerler. Fakat kimse bu yüksek enerjili nötrinoların nereden geldiğini kesin olarak bilmiyordu.

Bu yıl, bilim adamları nihayet muhtemel bir kaynağa parmak bastılar; kuasar olarak adlandırılan parlak kozmik bir işaret.

Keşif, nötrinolardan ve ışıktan toplanan bilgileri birleştiren yeni bir astronomi alanını başlatabilir.

Bu keşif, Güney Kutbu’nda buza gömülü binlerce sensörden oluşan dev bir partikül dedektörü olan IceCube Gözlemevi tarafından, 22 Eylül 2017’de yüksek enerjili bir nötrino bulunmasıyla başladı.

12 Temmuz 2018’de de verilen uyarıyla astronomlar hemen, yaklaşık 4 milyar ışık yılı uzaktaki bir kuasardan gelen ışımayı farkettiler. Nötrino gökyüzünün aynı bölgesinden gelmişti. (Bu keşif ile bilim insanları, uzaydan gelen yüksek enerjili bu parçacıkların ne olduğunu ve uzun süre kafa yordukları “kuasarların kaynakları” hakkında bilgi sahibi olabileceklerini öğrenmiş oldular. Bununla birlikte evrenin erken dönemleri ve diğer ışıma kaynakları hakkında daha detaylı bilgi edinebilecekler.)

Yale Üniversitesi’nde Astrofizikçi olan Meg Urry; “İnsanlar, bu tür keşif için on yıllardır umut besliyor.” dedi.

Kuasarlar, dünyaya doğru yüksek enerjili madde ve ışık püskürten galaksilerin merkezlerindeki aktif bölgelerdir. Hem Dünya yörüngesindeki Gama Uzay Teleskopu hem de Kanarya Adaları’ndaki MAGIC, kuasarların çok şiddetli gamma ışınları saçtığını ve aynı zamanda nötrino algıladığını rapor eti. Daha sonra IceCube araştırmacıları, eski verileri de inceledikten sonra, kuasarın konumuna yakın daha fazla nötrino kanıtı buldu. Bu ekstra nötrinolarla, araştırmacılar nihayet kuasarların nötrino parçaları oluşturduğuna ikna oldular.

Bu tespit sadece bu yüksek enerjili partiküllerin kaynağı hakkında ipucu vermekle kalmayıp, aynı zamanda kuasarlar hakkında bilgi de verdi. Bilim insanları ne tür parçacıkların yayıldığından emin değillerdi, ancak tespit ile püsküren bu maddelerin proton içerdiğini ortaya koyuyor. Bunun nedeni, kuasardaki nötrinolar, protonlarla birlikte oluşması gerekiyor.

Bilim adamlarına göre bu keşif, kozmosun sırlarını ortaya çıkarmak için yeni ortaya çıkan bir alanı canlandırabilir.

https://www.sciencenews.org/article/neutrino-astronomy-top-science-stories-2018-yir