Anthrax (Şarbon, Charbone) Hastalığı

[Bilim Forum]

Anthrax zoonoz niteliğinde önemli bir bakteriyel enfeksiyondur. Yabani, evcil ruminant ve insanlar hastalığa yakalanır. Sığır, koyun, keçi, deve ve antiloplarda perakut veya akut seyirli septisemi ve ani hızlı ölüm ile nitelendirilen bir hastalıktır. Etken aerobik ortamda spor teşkil ederek 30-40 yıl canlı kalması nedeniyle epizootilerin halk tarafından şeytan tarlası olarak adlandırılan bulaşık bölgelerde özellikle o bölgeye dışarıdan getirilen veya bağışık olmayan hayvanlarda hastalık daha çok görülür. Başta küçük ruminantlar olmak üzere sığır, manda, deve, domuz, at, insan ve karnivorlarda septisemik seyirli öldürücü enfeksiyona neden olur.

Anthrax basili (Bacillus anthracis)

Anthrax basili (Bacillus anthracis) anaerob, hareketsiz, 3-10 mikron boyunda,1-1.3 mikron genişlikte, kapsüllü, tek veya zincir şeklinde dizilmiş gram boyaları alan (Gram +) vejetatif formları açılmamış kadavrada ve bütün ekskret ve sekretlerde bulunan, özellikle dalaktan izole edilebilen bir bakteridir. Anaerob olan ortamda spor oluşturmaz. Bu nedenle anthrax’tan ölen bir hayvanın kadavrası açılmadan derin bir çukura kireç dökğlerek gömülürse otolizis nedeniyle vejetatif bütün formlar yıkıma uğrar. Hayvan materyali veya hayvansal ürünlerle temasta insanlarda anthrax meydana gelir. Mezbaha işçilerinde karbunkel adı verilen yaralara neden olur. Mezbaha ve tabakhane artıkları meraları kirletir. Yabani karnivor ve et yiyen kuşlar sporların bulaşmasına neden olur.

Semptomlar

1. Perakut anthrax (Apoplektik form): Perakut şekil çok görülür. Küçük ruminantlarda ve besi danalarında hastalığın bu şekli çok görülür. Hiçbir klinik semptom şekillenmeden hayvanlar ölü bulunur. Doğal deliklerden kanlı akıntı gelir.
2. Akut anthrax: Durgunluk, konjunktiva ve mukozalarda hiperemi ile başlar. Sığır ve koyunlarda görülür. Ateş, depresyon, taşikardi, boğaz, dil ve perineumda ödem, ishal ve dizanteri, sütte kan veya sarı renk, abortus, son aşamada konvülziyon ve kollaps ölümle sonuçlanır.

Kronik form: Hastalık tek tırnaklı, karnivor ve insanlarda bu formda seyreder. Kronik form sistemik hastalık şeklinde seyreder. Servikal lenf düğümleri büyümüştür.

Otopsi: Tanı amacıyla otopsi yasaktır. Anüs, burun deliği, vulva gibi doğal deliklerden kan gelir. Kan pıhtılaşmaz. Rigor mortis şekillenmez. Deri altı ödemler çok tipiktir. En önemli bulgu splenomegali (dalağın anormal büyümesi) ve kanın pıhtılaşmamasıdır. Kan koyu ve siyah renktedir.

Korunma: Anthraks aşı programı ile kontrol edilebilir. Asemptomatik hayvanların sağaltımı, izolasyon ve aşılama programı uygulanır. Endemik bölgelerde hayvanlar her yıl aşılanır.

Blog bölümünde Zeynel Veisoğlu tarafından yazılmıştır. Üyeliğini aldığında hesabına aktarım sağlanacaktır.