Dünya neden düz değil?

İnsanların yaptıkları basit gözlemler Dünya’nın küre şeklinde olduğunu düşünmeleri için yeterli. Ancak bununla birlikte dinlerde Dünya’nın düz olduğu fikrinin daha geniş kabul edilmesi ve geçmişte dinlerin toplumlar üzerinde daha etkin olması sebebiyle zaman zaman Dünya‘nın küre şeklinde olduğu, Güneş’in etrafında döndüğü gibi gerçekler bastırılmaya çalışıldı.

Milenyum sonrasında ise benzeri bir akım internette ses getirmeye başladı. Düz Dünya Derneği’nden, sadece eğlencesine fikri yayanlara kadar bazı insanlar hala bu fikre saplanıp bilimsel gerçekleri anlamamakta ısrarcılar. Peki Dünya neden düz değil ve bunu nasıl anlarsınız?

Dünya’nın Düz Olmadığının Kanıtları

Ay tutulmaları Dünya’nın şekliyle ilgili önemli ipuçlarını çıplak gözle bakanlara sağlayabilir. Bu tutulmalar sırasında Dünya, Güneş ile Ay’ın arasına girer ve Dünya’nın gölgesi Ay’ın yüzeyine yansır. Bu gölgeler her zaman yuvarlaktır. Dünya döndüğü için sürekli oval şeklinde görülen bu gölgeler Dünya‘nın sadece yuvarlak değil aynı zamanda küresel olduğunun da kanıtıdır.

Ufuk çizgileri de Dünya’nın düz olmadığının bir başka kanıtıdır. Eğer ufuk çizgisini hayal ettiğinizde oradan gelen gemiler birden gözünüzde belirmez. Önce yelkenleri ve sonra geminin kendisini görürüz. Sanki battığı yerden çıkıyormuş gibidir. Bunun sebebi ise Dünya’nın düz değil, yuvarlak olmasıdır.

Farklılaşan yıldız kümeleri de Aristo’dan beri devam eden ve Dünya’nın küre şeklinde olduğunu gösteren bir başka kanıttır. Mısır’dan dönüşünde Aristo notlarına güneyde gördüğü bazı yıldızların kuzeyde görülemediğini yazıyor. Ekvatordan uzaklaştıkça bilinen yıldız kümeleri ufuğa doğru yaklaşırken yeni yıldızlar ortaya çıkmaya başlar.

Düz platolardaki yüksekliğiniz Dünya’nın yuvarlak olduğunu anlamanızı sağlayabilir. Düz bir platoda yerdeyken dürbününüzle göz alabildiğince uzağa bakın. Daha sonra yüksek bir ağacın tepesine çıkın ve dürbünle tekrar göz alabildiğince uzağa bakın. Yüksekteyken daha da uzağı görebilirsiniz; çünkü Dünya yuvarlak olduğundan yerdeyken göremediğiniz zemindeki eğim yüksek bir noktadan görülebilir ve daha uzakları görmenizi sağlayabilir.

Diğer gezegenlere bakmak da Dünya’nın küreselliğini anlamaya yardımcı olabilir. Her ne kadar Dünya’mız içinde yaşam barındırdığı için şimdilik eşsiz gibi görünse de evrende farklı koşullarda ve noktalarda oluşan gezegenlerin tamamı küre şeklindedir. Bizim gezegenimiz de onlar gibidir. Tabi ki aksini düşünüyorsanız elinizde gerçekten ciddi bir kanıt olmalı ve Dünya’nın neden evrendeki diğer milyarlarca gezegenden farklı olarak düz olduğunu açıklamalısınız.

1610’da Galileo, Jüpiter‘i ve uydularını gözlemledi. Galileo’ya göre küçük gezegenler büyük bir gezenin etrafında dönüyorlardı. Bu da Dünya merkezli evren fikrini savunan kilise için kabul etmesi zor bir gerçekti. Artık diğer tüm gezegenlerin de küre şeklinde olduğunu biliyoruz. Onları hem gözlemliyoruz, hem de yıldızların ve gezegenlerin oluşumu ve hız ile ilgili oluşturduğumuz kuramlar da bizi doğruluyor. Yani Dünya‘nın küresel olduğunu sanmıyoruz, biliyoruz.

Saat dilimleri de Dünya’nın küresel olduğunu gösterir. Örneğin bu yazının yazıldığı zamanda istanbul’da saat 20.30 iken Houstan’da saat 12.30’dur. Yani Güneş, Houstan’da parlarken İstanbul’da batmıştır. Eğer Dünya iddia edildiği gibi düz olsaydı ve masa lambası gibi belli bir noktayı aydınlatıyor olsaydı, Güneş üstümüzde olmasa bile onun bir yerleri aydınlattığını uzaktan görebilirdik.

Kütle çekim de yine küresel Dünya fikrinin doğruluğunu gösteren bir kuramdır. Dünya’nın şimdiki hali yani küreselliği düşünüldüğünde her şey normaldir ve merkeze çekilir. Ancak eğer Dünya bir tabak gibi düz olsaydı, kütle çekim merkezi tam ortası olurdu. Yani düz Dünya’nın kenarında yaşayan insanlar, düz Dünya’nın orta noktasına doğru çekilirlerdi.

Dünya neden küresel?

Çünkü gezegenin kütle çekimi maddeyi her yönden kendine çeker. Eğer bir disk şeklinde yani düz bir Dünya olsaydı, kütle çekimin bazı yönlerden çalışmaması gerekirdi. Yani bu demektir ki Dünya’nın düz olduğunu iddia etmek aslında neredeyse tüm fizik kurallarını inkar etmekle aynı şeydir. Bir galaksiden küçük ve bir Astereoitten büyük hiçbir katı madde veya sık gaz topluluğu düz değildir.

Dünya neden düz gibi görünüyor?

Bu sizin bakış açınızla ilişkili. Siz çok küçüksünüz ve Dünya size göre çok çok büyük. Perspektifinizden dolayı Dünya’nın şeklini düzmüş gibi hissedebilirsiniz. Eğer Google Haritalar veya benzeri bir araç kullanıyorsanız, Dünya üzerinde bir insanın hatta bir şehrin bile ne kadar küçük gözüktüğünü görebilirsiniz.

Dünyanın düz olmadığını kim keşfetti?

Antik Yunanlar ve İslam toplulukları gibi birçok kültür bunu kendi kendilerine keşfetmişlerdir. Gemiler için hazırlanan navigasyonlarda da bu küresellik esas alınmıştır. Ama bazı insanlar İncil’den dolayı Dünya‘nın düz olduğuna inanmaya devam etmişlerdir.

kaynaklar: https://bit.ly/382zumg ve https://bit.ly/3wPhyFZ