Taenia saginata nedir ? Kimlerde bulunur ?

Türkiye’de yaygın olarak görülür ve “abdest bozan şerit” olarak bilinir. Ara konak olarak sığırlarda, son konak olarak insanların ince bağırsaklarında bulunurlar. Özellikle az pişmiş veya pişmemiş, enfekte sığır eti yiyen insanlarda görülür. Bu yüzden et pişirirken, merkezinin ortalama 80 derece olacak şekilde 10 dakika pişirilmesine dikkat edin.

Yaklaşık 2000 halkadan oluşan bir cestod olmakla beraber 15 metreye kadar uzayabilirler. İnsan bağırsağında 10 yıl boyunca yaşayabilir. Skoleksinde rostellum ve çengel bulunmadığından ötürü “silahsız şerit” olarak da bilinir.

Klinik belirtileri ve patojenitesi

4 çekmeni bulunan olgun tenya, insan incebağırsağı mukozasına çekmenleri ile tutunur. Bu parazitler genelde mukozada yer değiştirmezler ve lezyon oluşturmazlar. Klinik olarak; kilo kaybı, karın şişliği, karın ağrısı, bulantı, ağızdan su gelmesi, fazla susama, kusma, ishal veya kabız gibi belirtiler görülebiliyor.

Cysticercosisli sığırlarda ise normalde klinik belirti gözlenmez. Çok sayıda yumurta olması halinde kalp kası bozukluklarına sebep olduğu kayıt edilmiş.

Teşhis ve tedavi

İnsanlarda teşhis, dışkı baskısında halka veya yumurtaların görülmesi ile yapılır. Yumurtaları 39-41 x 46-50 mikron çapındadır. 3 çift çengelli onkosfer taşımakla beraber onkosferin üzeri kalın ve radyal çizgili bir embriyofor ile çevrilidir. Tenya yumurtalarının birbirlerine çok benzemesinden ötürü tür tayini zordur. Hayvanlarda ise nekropside sistiserklerin görülmesi ile teşhis koyulur.

İnsanlarda erişkin parazite karşı niclosamide, albendazole ve praziquantel kullanılıyor. Ağır durumlarda, erişkin parazitler bağısaktan operasyon ile alınıyor. Sığırlarda ise, pahalı olmasından ötürü sistiserklere karşı bir tedavi uygulanmıyor. Eğer uygulanacaksa 50 mg/kg günlük dozda 4-14 gün boyunca subkutan olarak praziquantel verilebilir.

Kaçak hayvan kesimlerinin önlenmesi, mezbahalarda dikkatlice et muayenelerinin yapılması, etlerin iyice pişirildikten sonra yenmesi ve insan dışkısının sığırların otladıkları alanlara karışmasının önlenmesi parazitin Türkiye’de bu kadar sık görülmemesi için yapılabilecek işlemlerden birkaçı.

Taenia saginata‘nın yaşam döngüsü

İnsan bağırsağında bulunan olgun şeritin gebe halkası dışkı ile dışarı atılır. Halkalar atıldıkları ortamda parçalanır ve yumurtaları(200.000) serbest kalır. İnsan dışkısının bulaştığı ot veya başka bir besini yiyen sığır enfekte olur.

Yumurtalar sığır bağırsağında açılır ve onkosfer serbest hale gelir. Serbest onkosfer bağırsak duvarını delerek, kan yolu ile çizgili kaslara gider ve burada cysticercus bovis gelişir. Bu larva formunun en çok görüldüğü kaslar; masseter (çiğneme kası), dil, bacak, diyafram ve kalp kaslarıdır. Larvalar yaklaşık 12 hafta sonra enfektif hale gelir.

İnsanlar, larvalı sığır etini yeterince pişirmeden yediklerinde enfekte olur. Bağırsağında 10 yıl yaşayabilir ve 15 metreye kadar uzayabilir. Enfekte olduktan sonra tenyanın olgunlaşıp yumurtalamaya başlamasına kadar geçen süre ise 2-3 aydır(prepatent süre).